Lokaal Gelijke Kansen Beleid
'Wat ertoe doet'
Ondanks diverse beleidsinspanningen verslechterde de gelijke kansenproblematiek in de afgelopen 15 jaar. Om deze veelkoppige problematiek effectiever aan te pakken, is een evidence-informed aanpak nodig door de belangrijkste partijen (scholen, gemeenten, voorscholen, jeugdzorg, bibliotheken e.a.). Een aanpak die zich richt op de belangrijkste oorzaken, met keuze voor de (potentieel) meest effectieve interventies. Een dergelijk doelgericht beleid kan de huidige trend keren en de gelijke kansensituatie daadwerkelijk verbeteren. Vinci presenteert, in samenwerking met de UU en Oberon, de aanpak ‘wat ertoe doet’, voor gemeenten, schoolbesturen, kinderopvang en andere relevante organisaties, die gezamenlijk de ongelijke kansen onderbouwd willen bestrijden.
De aanpak
Het belang en de historie
De gelijke kansenproblematiek in Nederland is fors. De afgelopen jaren verslechterde deze nog eens (1). Positieve factoren, zoals versterking van de voorschoolse educatie en vele ‘gelijke kansen’-projecten, wegen niet op tegen de gemiddeld mindere onderwijskwaliteit en het lerarentekort op scholen met veel doelgroepkinderen, de opkomst van het schaduwonderwijs en de toegenomen armoedeproblematiek).
Er is veel kennis over de belangrijkste oorzaken van ongelijke onderwijskansen. Over de potentieel meest effectieve aanpakken en over de meest relevante partijen (2).
Er is veel aandacht voor het thema kansengelijkheid, zichtbaar op conferenties en studiedagen, en bij initiatieven en projecten. Wat mist, zijn een structurele aanpak, wérkelijke samenwerking en doelgerichtheid (3).
- (1) Inspectie van het Onderwijs (2022). Rapport De Staat van het onderwijs 2022. Den Haag.
- (2) CPB (2018). Effectieve interventies leerachterstanden in het primair onderwijs. Den Haag.
- (3) Elffers, L. (2022). Onderwijs maakt het verschil. Walburg Uitgeverij.
- Kloprogge, J., & De Wit, W. (2015). Het onderwijsachterstandenbeleid na 2015. Den Haag: NRO.
- Kloprogge, J., De Wit, W., & Kaldeway, J. (2015). Adviesnotitie ‘Onderwijsachterstandenbeleid na 2015 aan het Ministerie van OCW'. Den Haag: NRO.
De aanpak 'Wat ertoe doet'
Een team van wetenschappers en beleidsadviseurs met grote ervaring rond kansengelijkheid (inhoudelijk en governance) ontwikkelde de aanpak ‘Wat ertoe doet’.
Met dit team ontwikkelden we een evidence-informed aanpak die we in een aantal gemeenten uitprobeerden (Midden-Groningen (0-18 jaar), Almelo (0-6 jaar) en Rotterdam (0-6 jaar)). Op hoofdlijnen volgden we de volgende stappen:
- Cijfers op een rij, wat betreft gelijke kansen. Op basis van landelijke en gemeentelijke bronnen;
- Interviews met sleutelfiguren om lokale context in beeld te krijgen;
- Een Kennis- en Inspiratiebijeenkomst, die kennis over effectieve aanpakken (en de contextafhankelijkheid daarvan) en over een effectieve lokale educatieve infrastructuur genereert;
- Een Reflectiebijeenkomst op de problematiek en de oorzaken ervan (op basis van 1 t/m 3);
- Een Reflectiebijeenkomst op de aanpak ervan (op basis van landelijke kennis en de interviews met sleutelfiguren);
- Opstellen van een onderbouwde Beleidsaanpak Versterking Gelijke Kansen, met draagvlak. En vervolguitwerking in concrete Uitvoeringsplannen.
Het traject maakt gebruik van de principes van co-creatie (vgl. Bryant e.a., 2021): de aanpak wordt concreet aangepast en ingevuld in overleg met de lokale partijen.